Nie każdy wie, że słowo „skansen”, tak mocno kojarzone zakorzenione w polskiej świadomości, wcale z polskich tradycji się nie wywodzi. „Skansen” to w rzeczywistości park na wyspie Djurgården, leżącej na obszarze szwedzkiego miasta Sztokholm. Park ten, założony przez Artura Hazeliusa w 1891 roku, miał stanowić ochronę (zgodnie ze znaczeniem słowa w języku szwedzkim) dla ekspozycji obejmującej 150 przykładów drewnianej architektury zebranych z terenów całego kraju. W poniższym artykule przedstawiamy popularne skanseny w Polsce, które warto odwiedzić. 

Skanseny w Polsce i tylko w Polsce

W żadnym innym kraju słowo „skansen” nie ma takiego zastosowania jak w Polsce. Co ukrywa się pod tym pojęciem? „Skansen” to swoistego rodzaju muzeum, zbiór eksponatów charakterystycznych dla pewnego okresu historycznego. O jego wyjątkowości stanowi ekspozycja zabytków w warunkach naturalnych – na świeżym powietrzu. W skład skansenu wchodzą drewniane zabudowania, występujące na terenie ziem polskich wraz z ich wyposażeniem, które często obejmuje pełne wyposażenie domostwa w tym meble, narzędzia czy stroje regionalne. Taka forma wystawy pozwala na doświadczanie historii na żywo przez odwiedzających, co może stanowić nie lada atrakcję zwiedzających w każdym wieku

Skanseny w Polsce – który jest największy?

Wśród skansenów w Polsce wielkością wyróżnia się szczególnie jedna propozycja. Mowa oczywiście o Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku. Każdy, kto jest w województwie podkarpackim, powinien tam przyjechać i go zwiedzić. 

Co kraj to obyczaj, co region to zwyczaj

Skanseny w Polsce pozwalają na poznanie zwyczajów i warunków życia ludności z różnych okresów historycznych, występujących w poszczególnych regionach. Najstarszy na terenie kraju park etnograficzny znajduje się we Wdzydzach Kiszewskich. To pierwsze w Polsce muzeum na świeżym powietrzu zostało powołane do życia w 1906 roku przez Izydora i Teodorę Gulgowskich, których celem było wskrzeszenie, a następnie rozpowszechnienie i pielęgnacja kultury regionu kaszubskiego. To dzięki nim możemy cieszyć oczy osławionym haftem kaszubskim czy podziwiać dawne instrumenty.

Innym przykładem z listy skansenów w Polsce na ochronę kultury regionu jest powstały jako drugi w kolejności na terenie kraju Skansen Kurpiowski w Nowogrodzie, założony przez Adama Chętnika. To właśnie tu po raz pierwszy użyto terminu „skansen” dla określenia tego typu muzeum. Kurpiowski park etnograficzny to zespół zabytków obejmujących budynki mieszkalne przeznaczone dla ubogiej społeczności, jak i te będące niegdyś w posiadaniu zamożniejszych panów. Na obszarze parku zgromadzono budowle użytkowe, takie jak obory, młyny, karczmy, wiatraki. Odwiedzający mogą także zapoznać się z występującą tam tak zwaną małą architekturą, obejmującą studnie, bramy i kapliczki.

Ciekawą propozycją na liście skansenów w Polsce, idealną do obcowania z tradycją. jest Kujawsko-Dobrzyński Park Etnograficzny w Kłóbce. Mimo swoich niewielkich rozmiarów muzeum przyciąga grono zainteresowanych historią i zwyczajami regionu. kilka razy w roku życie w wiosce budzi się na nowo na skraju wieku XVIII. W warsztatach rzemieślniczych praca wre a na polu swoje obowiązki sumiennie wykonują pańszczyźniani chłopi.

Skansen inny niż wszystkie

Poruszając temat, jakim są skanseny w Polsce, nie sposób nie wspomnieć o najbardziej niezwykłym, jakim jest muzeum archeologiczne Biskupin. Ta znajdująca się na terenie województwa kujawsko-pomorskiego rekonstrukcja pierwszej osady na terenach polskich datowana jest na okres około 3000 lat i stanowi fenomen na skalę europejską. Odkryta w nienaruszonym stanie w latach 30 XX wieku osada zyskała miano polskich Pompei. W ramach ekspozycji zawierają się nie tylko domostwa i fortyfikacje obronne, ale także wyroby ceramiczne, takie jak naczynia czy ozdoby. Skansen Biskupin od lat stanowi obowiązkowy punkt na trasie wycieczek szkolnych. Na terenie muzeum organizowane są wydarzenia kulturalne umożliwiające czynne uczestnictwo odwiedzających w historii różnych plemion.

Skanseny w Polsce doskonałą rozrywką dla każdego

Muzeum na otwartym powietrzu to niewątpliwie doskonały sposób na połączenie nauki z wypoczynkiem. Zależnie od upodobań zwiedzający mogą swobodnie poruszać się po terenie całego skansenu, obserwować interesujące ich detale czy czasem wręcz uczestniczyć w codziennym życiu mieszkańców historycznego obszaru. SKansenów w Polsce jest sporo, są zlokalizowane w różnych województwach – nietrudno znaleźć jakiś koło swojego miejsca zamieszkania. Tego typu atrakcje dają możliwość do poznania historii regionu i zwyczajów ludności od najwcześniejszych epok po czasy współczesne. Jest to chyba najlepszy sposób na zbliżenie się do historii i jej zrozumienie.